DOPÓKI CZŁOWIEK ŻYJE

Musimy jednak pamiętać, że do­póki człowiek żyje, dopóty znajduje się zawsze pod działaniem pewnej „dawki” stresu, oraz że chociaż zjawiska stresu i starzenia się mogą być ze sobą silnie związane, z pewnością nie są identyczne.Kiedy nowo narodzone dziecko płacze i szamocze się, znajduje się pod niemałym stresem — w gruncie rzeczy, dystręsem — nie wykazuje jednak żadnych oznak starzenia się. Tymczasem człowiek dziewięć­dziesięcioletni, spokojnie śpiący w swoim łóżku, nie znajduje się pod działaniem żadnego wielkiego stre­su, lecz za to wykazuje wszelkie oznaki starzenia się. Każdy okres działania stresu, szczególnie gdy jest on wynikiem frustrujących, bezowocnych walk, zo­stawia pewne nieodwracalne, chemiczne blizny, któ­re gromadzą się i składają na oznaki starzenia tka­nek. Wielu autorów używa ciągle mojej wcześniej­szej definicji stresu jako „normalnego zużycia” ma- chinerii istoty żyjącej, gdy w rzeczywistości jest ono rezultatem stresu. Nagromadzenie zaś zużytych w wyniku „ścierania się” części organizmu to sta­rzenie się.