PRZYPADKOWE DZIAŁANIE

Jeśli pacjent przypadkowo wystawi rękę na działanie silnego kwasu, soli alkalicznej czy wrzątku, uszkodzenie nastąpi niezależnie od jego re­akcji, ponieważ wszystkie te substancje to czynniki patogenetyczne bezpośrednie. Spowodowałyby one uszkodzenia nawet w organizmie martwego człowie­ka, który, rzecz jasna, nie mógłby przejawić żadnych życiowych reakcji obronnych. Z drugiej strony, naj­pospolitsze zapalne czynniki wywołujące podrażnie­nie, włącznie z alergenami, są w swej istocie czyn­nikami patogenetycznymi pośrednimi, które same nie powodują choroby, ale czynią szkody wyłącznie przez pobudzanie do niewczesnej i wyniszczającej walki przeciwko temu, co szkodliwe nie jest.